چند ایده جالب برای خوراکی های شب یلدا : 

ایرانیان نزدیک به چند هزار سال است که شب یلدا (آخرین شب پاییز) را که درازترین و تاریکترین شب در طول سال است تا سپیده دم بیدار می‌مانند و در کنار یکدیگر خود را سرگرم می‌دارند تا اندوه غیبت خورشید و تاریکی روحیه‌‌ی آنان را تضعیف نکند و با به روشنایی گراییدن آسمان به رخت خواب می‌روند و لختی می‌آسایند. اجداد ما این شب را تا به صبح به جشن و پایکوبی به گرد آتش می‌پرداختند؛ بر میزی پر از خوراکی های شب یلدا مانند میوه‌هایی چون هندوانه، خربزه، انار، سیب، خرمالو و به می‌نشستند. هرچند که زندگی ماشینی و گرفتاری‌های روزمره ، موجب ایجاد فاصله میان مردم ایران با سنت‌ها و آیین‌های گذشته شده، اما هنوز هم جلوه‌هایی از سنت‌های ویژه‌ی ایران باستان در ایامی مانند شب یلدا به چشم می‌خورد.
مراسم «شب یَلدا» یا «شب چلّه» یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است.

اولین روایت این است که در این شب مهر، میترا (به معنی دوستی و خورشید و از ایزدگان زرتشتیان) به جهان بازمی‌گردد و  روایت دوم این است که در شب یلدا، پیامبری زاده می‌شود و او را دو دلفین از آب بیرون می‌آورند. چون در آئین مهر، آب با ارزش بوده است. در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کرهٔ شمالی، که مصادف باانقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود. یلدا به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود. واژه «چلّه» نیز برگرفته از چهل و مخفف «چهله» و صرفاً نشان‌دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روزه) است.

آیین و رسوم شب یلدا :

طبق سنت های دیرینه در آیین کهن در اولین روز دی ماه شاهان ایرانی تاج و تخت شاهی را زمین گذاشته و با لباسی سپید به سمت صحرایی می رفته و بر روی فرش سفید می نشستند و نگهبانان و دربانان کاخ شاهی و همه خدمتکاران و برده ها در سطح شهر آزاد شده و مثل دیگران زندگی می کردند و همگی چه رئیس و چه پادشاه و چه مردم عادی به طور یکسان و در یک جایگاه بودند. البته ناگفته نماند صحت و سقم این گفته ثابت نشده که شاید تنها افسانه ای بیش نباشد.

چله و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است. از آیین های شب یلدا شاهنامه خوانی، گرفتن فال حافظ و گوش سپردن به قصه های بزرگان خانواده است. پهن کردن سفره شب چله با تزیینات مخصوص یکی دیگر از برنامه های جالب شب یلدا است. از آیین های رایج و معروف و مرسوم شب یلدا می توان به آتش روشن کردن،قصه گویی ریش سفیدان و بزرگان،خوردن تنقلات و تفآلی بر حافظ اشاره کرد. همچنین از دیگر مراسم های این شب خاص میتوان به موارد زیر اشاره کرد.

آتش روشن کردن در یلدا :

از آنجایی که آتش روشن کردن در دیدگاه گذشتگان نماد روشنی و خورشید بود و همچنین بعضی ها آن را برای رفع تاریکی و نحسی اهریمن میشناختند از این رو برای فراری دادن تاریکی ها و قوای اهریمن آتش روشن می کردند تا محفلی گرم در کنار یکدیگر ایجاد کنند.

قصه خوانی و مثل گویی در شب یلدا :

در شب یلدا خانواده ها دور هم جمع می شوند و به شعرخوانی ها و داستان خوانی بزرگ تر ها و پیرتر ها گوش فرا می دهند.قصه هایی غیر واقعی و کوچک که قهرمان های آن پریان و دیوها و جانوران هستند و مطمئنا شنیدنش برای هر کودکی خوشایند و جذاب می باشد. بسته به فرهنگ هر شهر یا استانی قصه های مربوط به خودشان نقل میشود به عنوان مثال قصه حسین کرد شبستری در میان آذربایجانی ها و داستان های شاهنامه در بین خراسانی ها رایج می باشد.

فال حافظ و شاهنامه خوانی در شب یلدا :

شاهنامه خوانی و فال حافظ در شب های یلدا یکی دیگر از سرگرمی های ایرانیان می باشد و از دیرباز مرسوم بوده است چنانچه برای تفآل زدن به حافظ مخاطب مورد نظر نیت می کند و بزرگ مجلس فال را برای او گرفته و میخواند . گفته شده است که فال در این شب از دیگر شب های سال صحت بیشتری دارد.

انجام بازی های گروهی :

این شب طولانی‌ترین شب سال است و بازی کردن در آن مرسوم است. بازی‌هایی مثل: اسم و فامیل، پانتومیم، مشاعره و… اغلب در این شب انجام می‌شوند.

چیدمان سفره شب یلدا :

چیدن سفره شب یلدا با انواع خوراکی ها و تنقلات یکی از آیین های این شب بیادماندنی می باشد که شامل آجیل های مخصوص و میوه هایی همچون انار و هندوانه و دیگر تنقلات داخل آن قرار می دهند.جالب است بدانید در دوران گذشته سفره ای با اسم میَزد پهن می شده است و از میوه های خاص خشک و تر و آجیل و یا به اصطلاح زرتشتیان لُرک در سفره استفاده میشده است . که یکی از اجزای اصلی سفره می باشد و در حقیقت ولیمه این جشن به شمار می رود.از سایر اجزا می توان به عطردان،آتشدان،بخوردارن و بَرسَم اشاره کرد.بَرسَم ابزاری برای دعا خوانی می باشد که از فلز نقره و برنج و یا شاخه گیاهی خاص درست می شود.

 

در باب خوراکی ها و تزئینات سفره شب یلدا :

میوه ها : 

• هندوانه : یکی از میوه های شب یلدا است. رنگ سرخش یادآور حرارت و گرمای تابستان و همچنین نماد خورشید می باشد. به باور ایرانی ها خوردن آن در شب چله باعث می شود که در سراسر زمستان، سرما و بیماری بر شما غلبه نکند.
• انار : این میوه بهشتی و پرخاصیت نیز یکی دیگر از میوه های  شب یلدا است که گذشتگان دانه های زیاد آن ا مایه برکت و باروری و رنگ قرمز انار را نماد خورشید و شادی می دانستند. معتقد بودند انار نمادی از شادی و زایش است که با خوردن آن در شب یلدا انرژی و جانی تازه می گیریم.
• کدو : در گذشته پای ثابت شب یلدا بود، چون این میوه هم زمستانی و گرم است و استفاده از خوراکی‌های درست شده با این ماده در گذشته مرسوم بوده است. آش کدو و انواع خورش کدو خوراکی‌های شب یلدا بودند که در نقاط مختلف کشورمان با دستورالعمل‌های گوناگونی درست می‌شدند
• سیب قرمز: خاصیت های سیب دیگر بر همگان روشن است و این جمله معروف که اگر روزی یک سیب بخورید نیازی به مراجع به پزک ندارید! همچنین نوع قرمز آن را بر سر سفره میگذارند تا نماد گرمی شب یلدا شود.
• لبو : لبو در واقع ریشه اصلی گیاه چغندر است.لبو به عنوان یک داروی گیاهی و رنگ خوراکی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. لبو سرشار از فولات و منگنز، تیامین، ریبوفلاوین، ویتامین B6، پانوتنیک اسید، کولین، بتایین، منیزیم، فسفر، پتاسیم، روی، مس و سلنیوم است.
• خرمالو : خرمالو میوه ای با خاصیت فراوان است؛ ایرانیان از گذشته  این میوه را در سبد غذایى خود جاى داده اند و از خواص آن بهره می‌برند، خرمالو یک میوه زمستانی است که مواد معدنى زیادى دارد.

آجیل ها :

آجیل شب یلدا شامل پسته، بادام، فندق و گردو است و در بعضی مناطق از میوه‌های خشک نیز به عنوان آجیل شب یلدا استفاده می‌شود. گفته می‌شود خوردن آجیل در این شب موجب برکت در رزق و روزی برای روزهای آینده سال خواهدشد. آجیل شب یلدا احتمالا همان آجیل چهار مغز، شامل گردو، فندق، پسته و بادام است؛ اما برخی منابع آجیل هفت قلم را به عنوان آجیل اصلی شب یلدا معرفی می‌کنند که شامل بادام، پسته، فندق، گردو، نخودچی، کشمش و باسلوق  می‌باشد. در مناطق مختلف بسته به سنت‌های ویژه خود، توت خشک، برگ زردآلو و انواع میوه‌های خشک  به آجیل شب یلدا اضافه می‌شود.

میوه خشک ها :

از دیگر خوراکی های شب یلدا ، میوه خشک‌ها هستند. میوه خشک، میوه‌های خارج فصل است که استفاده از آن‌ها را در فصل‌های دیگر، امکان پذیر کرده است. بهتر است به جای شیرینی‌های مضر از میوه خشک در شب یلدا استفاده کنید. میوه‌ها اگر به صورت طبیعی خشک شوند، برای سلامتی بسیار مفید هستند.

تزئینات سفره شب یلدا :

تزئین ظرف میوه، خوراکی های شب یلدا ، آجیل و میوه خشک‌ها می‌تواند بسیار جذاب باشد. گذاشتن خوراکی‌ها در ظروف مسی یا قدیمی و قرار دادن آن‌ها در مجمع، یادآور گذشتگان است و حالتی نوستالژی و قدیمی به شب یلدا می‌دهد.

قنادی‌ها به مناسبت شب یلدا کیک و دسر با تم شب یلدا تهیه می‌کنند. از دیگر تزئینات این شب می‌توان به بادکنک شب یلدا، پوشیدن لباس‌های قرمز و تزئین منزل با رنگ‌های متناسب با شب یلدا اشاره کرد.

اما چند ایده برای دسر ها و خوراکی های شب یلدا :

 

• باسلوق هندوانه :

مواد لازم برای تهیه باسلوق هندوانه

نشاسته گل 1 پ/شکر 1 پ/گلاب 1 پ/ آب 1 پ/کره 20 گرم/پودر نارگیل مقدار لازم

• خورشت ناردون :

مواد لازم خورشت ناردون

ران مرغ 3 تکه-حدوداً 600 گرم/سیر تازه 2 حبه/آب انار یک و نیم پیمانه.رب انار 2 قاشق غذاخوری/انار دانه شده نصف پیمانه/نمک،فلفل،زردچوبه به میزان لازم

• دسر ایتالیایی پاناکوتا :

مواد لازم برای تهیه پاناکوتای انار

۴۰۰ گرم خامه صبحونه/۱ و نصف لیوان شیر/نصف لیوان شک.۲۰ گرم ژلاتین/نصف قاشق چایخوری وانیل/ژله انار به مقدار لازم/انار به مقدار لازم

•  آش انار :

مواد لازم برای تهیه آش انار

نخود: 1 پیمانه/لوبیا چیتی: 1 پیمانه/آب انار: 2 لیتر/برنج: نصف پیمانه.سبزی آش(تره،جعفری،گشنیز،شوید، اسفناج):1 کیلوگرم/انار: 2 پیمانه/نمک، فلفل قرمز، زردچوبه، فلفل سیاه: به مقدار لازم.پیاز داغ: نصف پیمانه/سیر داغ (سرخ شده): یک چهارم پیمانه/گوشت چرخ کرده:250 گرم/پیاز: 1 عدد/کاری: 1 قاشق چای خوری/آب: 3 لیوان

• پشمک و باسلوق

•  دسر ژله هندوانه‌ای

• مسقطی انار

• چیز کیک ژله اناری

• فرنی بستنی سه رنگ

• پاپسیکل یلدایی

• کاپ کیک انار

•  تارت انار

•  چیز تارت انار

• کوکی انار

• سالاد کلم قرمز و انار

پرخوری در شب یلدا ممنوع!

در گذشته مردم در شب یلدا انواع غذاها را با هم مصرف نمی کردند و میوه هایی را که انبار کرده بودند به همراه خشکبار و تنقلات می خوردند ولی امروزه با صنعتی شدن و ورود میوه و غذاهای مختلف افراد در این شب پرخوری می کنند و به انواع بیماری ها مبتلا می شوند. در این شب زیبا از پر خوری پرهیز کنید .

بازدیدها: 379